الکتروموتور به عنوان لوازم جانبی در برج خنک کننده وظیفه ایجاد نیروی مکانیکی لازم جهت چرخش فن را عهده دار است و با نام‌های موتور یا دینام هم شناخته میشود. همچنین تامین نیروی محرکه مورد نیاز برای مکش هوای بیرونی بخش لوورهای کولینگ تاور به داخل جزء وظایف اصلی الکتروموتور محسوب میگردد. فن قسمت فوقانی برج همراه دستگاه دینام (از توان 1 الی 50 اسب بخار) قرار میگیرد تا خنک کننده سیال هدف باشد. توان بر اساس قطر پروانه و ظرفیت برج متفاوت طراحی میشود. موتور بنحو کوپل مستقیم (دایرکت درایو) یا سیستم کاهش دور (گیربکس، تسمه پولی) در برج خنک کننده قابلیت استفاده دارد.
گیربکس و انتقال قدرت تسمه پولی رابط میان پروانه و الکتروموتور کولینگ تاور به شمار آمده که از طریق تسمه یا چرخ دنده قدرت دینام را به فن منتقل میکند. گیربکس و کاهنده دور تسمه‌ای دارای مزایا همینطور معایب خاص خود هستند فلذا هنگام انتخاب بهتر است با کارشناسان مربوطه مشورت شود. علاوه بر آن بخاطر اینکه محل نصب موتور درون برج دارای رطوبت زیاد و در ارتباط محیط خارجی یعنی گرد غبار و تابش نور خورشید میباشد بنابراین باید طی حساسیت بسیار بالا انتخاب گردد.
الکتروموتور شرایط کاری سختی داراست زیرا باید مقابل باران، گرد، غبار، برف، مواد شیمیایی یا دیگر عوامل خارجی مقاومت نماید. فلذا عایق بندی استاندارد دینام جهت بکارگیری داخل برج خنک کننده حائز اهمیت میباشد زیرا در طول عمر مفید موتور تاثیر گذار خواهد بود. مواردی نظیر حرارت، رطوبت، لرزش مکانیکی، هوای آلوده، تنش، شوک، انبساط جزء عوامل مخرب عملکرد الکتروموتور برشمرده میشود.
عایق بندی دینام باید بنحو کاملا دقیق توسط سازنده صورت گیرد. اگر عایق بندی به شکلی باشد که سیال درون موتور نفوذ کند باید داخل الکتروموتور هیتر قرار داد تا دمای آنرا بالاتر از دمای بیرون و رطوبت خشک نماید. اینگونه عملکرد برج خنک کننده دچار اختلال نمی‌گردد. موتورهایی که هنگام استار با گشتاور بالا کار می‌کنند برای انواع کولینگ تاور فایبرگلاس مناسب نیستند فلذا باید از دینام‌های معمولی استفاده کرد.
در حالت ساده یک ترموستات جلوی مسیر برج قرار میگیرد تا طی دمای مشخصی الکتروموتور خاموش یا روشن شود. حالت دیگر موتور بوسیله سیستم هوشمند اینورتر کنترل شده این دستگاه بطور لحظه‌ای دمای آب خروجی از برج خنک کن را اندازه گرفته و به پی آی دی کنترل ارسال میکند. PID کنترلر اینورتر را فرمان داده فلذا اینورتر توسط فرکانس سبب عوض شدن دور دینام میشود. چنانچه دمای آب پایین باشد دور الکتروموتور کاملا کاهش می‌یابد ولی اگر دمای سیال زیاد باشد موتور با دور بالا دوران خواهد کرد.
کاهنده دور کنار موتور با هدف چرخش بکار برده میگردد. قطر فن برج‌های خنک کن تناژهای پایین، کمتر 100 سانتیمتر طراحی میشود و برای آنها معمولا دینام با دور پایین بنحو کوپل مستقیم به فن اتصال می‌یابد. جهت چرخش پروانه در سایزهای کوچک سازندگان الکتروموتورهای دور پایین مثل 700 و 900 دور را به شکل کوپل مستقیم بکار می‌برند. این عمل سبب حذف تسمه در سیستم انتقال قدرت برج خنک کن فایبرگلاس میشود. اما اگر ظرفیت کولینگ تاور بیشتر 150 تن باشد بطور معمول سیستم کاهش دور تسمه ای یا گیربکسی برای دینام‌های بالای 2.2 کیلو وات معادل 3 اسب کارایی دارد. توجه گردد گشتاور انتقال یافته از موتور دارای ظرفیت زیادتر 4 اسب بخار جهت چرخش فن بالا است فلذا دور گردشی پروانه باید کاهش پیدا کند. پس توصیه شده هنگام خرید الکتروموتور برج خنک کننده بجز توان آن به دور چرخشی نیز حتما توجه کنید.
پلاک یک موتور صنعتی که داخل تجهیزات مختلف حرارتی برودتی نظیر برج خنک کننده استفاده میگردد بیان گر مشخصات الکتروموتور میباشد. پلاک به شکلی است که در ردیف بالا بعد لوگو و برند شرکت تولید کننده دینام، اطلاعات کلی همچون کلاس حرارتی، IP حفاظتی موتور، سه فاز یا تک فاز بودن الکتروموتور روی آن قابل مشاهده میباشد. همچنین بروی پلاک عبارتی با مضمون IEC یا IE همراه عددی در کنارش وجود دارد و نمایشگر مدل دینام از نظر دائم کار بودن یا کاربری ساده داشتن می باشد. چنانچه عبارت IEI و IECI درج گردیده موتور نوع دائم کار است.
عبارت ICL نشانگر عایق حرارتی میباشد که کلاس F برای موتورهایی با تحمل دمایی 120 درجه سانتی گراد استفاده شده و دینام‌های دارای کلاس B تحمل دمایی 80 درجه را دارند. الکتروموتور کلاس حرارتی F کاملا مناسب برج‌های خنک کن صنعتی که درون کوره‌های القایی، تزریق پلاستیک، صنایع سنگین استفاده میگردد، است. کلاس حرارتی رابطه مستقیم با کارکرد خنک موتور در طول چرخش فن داراست پس هر چه بیشتر باشد سریعتر مانع داغ کردن بیش از حد و خاموش شدن الکتروموتور برج خنک کننده خواهد شد. چنانچه تولید کننده کولینگ تاور فایبرگلاس کلاس حرارتی موتور را هنگام طراحی مد نظر قرار ندهد، موجب خاموش و روشن شدن پیاپی دینام مخصوصا در فصول گرم سال میشود.
موتورهای اروپایی دارای عایق حرارتی با کلاسی بیشتر از F می‌باشند که امروزه اکثر شرکت‌های سازنده برج خنک کننده این مدل الکتروموتور را داخل کولینگ تاور بکار می‌برند. موتور زیمنس آلمان جزء بهترین برندها محسوب شده که در کشورهای متفاوت مثل جمهوری چک مونتاژ میگردد و تحت لیسانس آلمان ساخته میشود.
منظور از IP الکتروموتور اعدادی مثل 44، 54، 55، 56، 65 است که هر چقدر عدد بزرگتر باشد یعنی قدرت حفاظت موتور مقابل عوامل خارجی مانند رطوبت، گرد، غبار بیشتر میباشد. مثلا IP 56 عدد نخست یعنی 5 نشانگر توان محافظت برابر گرد و غبار بوده و عبارت دوم یعنی عدد 6 توان حفاظت مقابل رطوبت همچنین سیال پاشش شده بر روی دینام را نمایش میدهد. آی پی استاندارد برای الکتروموتور برج خنک کننده مخصوصا در فضاهای صنعتی آلوده بطور نرمال 54 است.
معمولا موتورهای خارجی به علت کیفیت ساخت بالایی که دارا هستند تا سال‌ها بدون مشکل خاصی در کولینگ تاور کار می‌نمایند. علاوه بر آن الکتروموتور برند موتوژن هم نیز کیفیت استانداردی داشته و جهت نصب داخل برج خنک کننده مناسب میباشد. توجه گردد هر موتور یک برگه دیتاشیت مخصوص بخود داراست که فروشنده هنگام تحویل دستگاه باید به خریدار ارائه نماید. تمام برج‌های خنک کننده ساخت شرکت تهویه دی ایکس مهر دارای الکتروموتور زیمنس یا موتوژن است که بر اساس درخواست مشتری یا صلاحدید مهندس طراح نوع برند دینام انتخاب میشود.
پکینگ برج خنک کننده چیست؟
